Wyrazy pokrewne są jak rodzina. Są do siebie podobne z wyglądu. Tak jak członkowie danej rodziny mają jakąś cechę charakterystyczną, na przykład: duże niebieskie oczy albo ciemne kręcone włosy, tak wyrazy pokrewne mają jakąś cząstkę wspólną. Weźmy dla przykładu rodzinę wyrazu dom. Dom to wyraz podstawowy, od niego tworzymy rodzinę wyrazów. Domek, domowy, przydomowy, podomka, bezdomny, domostwo, udomowiony to członkowie tej rodziny. Są różne, znaczą coś innego, ale widzimy, że mają jedną cząstkę, która się powtarza i jest to cząstka dom. Ta cząstka nosi nazwę rdzeń. Rdzeń to inaczej, trzon, najważniejsza, środkowa część czegoś, która podtrzymuje całość. W naszym kręgosłupie znajduje część, która nazywa się rdzeń kręgowy. A zatem dom jako wspólna część rodziny to, jak wspomniane wcześniej, niebieskie oczy albo kręcone włosy u członków danej rodziny. Cząstki, które dodajemy do rdzenia na początku lub na końcu, nazywają się formanty. Formantem w wyrazie domek jest ek, a w wyrazie podomka mamy formant po i ka.
W niektórych rodzinach wyrazów zdarza się, że ta wspólna cząstka, czyli rdzeń, też się trochę zmienia. Wtedy mówimy o obocznościach w rdzeniu. Spójrz na rodzinę wyrazu ręką: rękaw, bezrękawnik, rękawiczka, rączka, ręcznik, podręcznik, zaręczyny. Wydaje się, że wspólna część to jedna litera r. Ale tak naprawdę mamy po prostu rdzeń, który wymienia sobie litery. Wspólna cząstka w tej rodzinie to: ręk, rącz, ręcz. Widzimy, że ę wymienia się na ą, a k na cz. Ta wymiana to właśnie oboczność.
Choć to wszystko może wydawać się skomplikowane, to pomaga nam troszeczkę zrozumieć zależności między wyrazami oraz ich pisownię.
polski za granicą 
Dodaj komentarz